Konuşma geriliği nedir neden olur?

1.5 yaşında kızı için konuşma geriliği olabilir denilen bir annenin endişesini paylaşması üzerine çocuklarda dil gelişimi konusunu ele aldım. Benzer endişelere sahip aileleri bilgilendirmek için doğumdan itibaren dil gelişimi nasıl gerçekleşir, konuşmada gecikmeden ne zaman bahsedilebilir ve böyle durumlarda neler yapılmalıdır birlikte inceleyelim.

Dil gecikmesinden bahsedebilmek için öncellikle normal dil gelişiminin nasıl olması gerektiğine bakmak lazım. Bir bebek dünyaya geldikten sonra sürekli olarak çevresiyle etkileşim halindedir. İlk iletişim yolu ağlamak diyebiliriz. Henüz konuşamayan bebek, isteklerini ve ihtiyaçlarını ağlayarak ifade eder. Annesine cevap veremese de onun sesini ayırt eder. İlk iki ayı geride bıraktığında sosyal gülümsemeleri başlar. 3 aylık bir bebek ise kendisiyle konuşan kişiye yönelir ve onunla göz teması kurar. 4 ile 6 ay arasında konuşmalara bir takım sesler çıkararak yanıt verir. Babıldama dönemi de denen bu evrede çocuk rastgele sesler çıkararak çevresine reaksiyon verir. Bir yıllık deneme süresinden sonra 12. ayda ilk kez anlamlı kelimeler ifade eder. Yaşına girmesiyle birlikte 16. Aya kadar kendi içinde tutarlı en az 7 kelime kullanabilir. Bu aşamadan sonra her ay 3-4 yeni sözcük kelime haznesine eklenir. 2 yaşına doğru ise çocuk bir iki kelimelik cümleler kurmaya başlar. Çocuğun dil gelişimindeki asıl sıçrama 2 ile 3 yaş aralığıdır. Beyin gelişimi hızla tamamlanan çocuğun bilişsel kapasitesinin artmasıyla birlikte dil gelişimi de ivme kazanır.

Bu durumda bir çocukta konuşma gecikmesinden bahsedebilmek için en az 3 yaşına gelmesini beklemenin doğru olduğunu görüyoruz. Farkındalık kazanmak ve çocuğu takip etmek her şekilde önemlidir ancak gelişim aşamaları tamamlanmadan bir sorun varmış gibi göstermek doğru değildir. Ayrıca yukarıda belirtilen dönemler yaklaşık olarak ifade edilmiştir. Her çocuğun gelişimi kendine özgüdür. 1. yaşına girdiği gibi hemen o gün bebek anlamlı bir kelime söylemiyorsa sorunlu olduğu anlamına gelmez. Bu demek değildir ki var olan bir sorunu görmezden gelelim. Sağlıklı bir çocuğun gelişimini takip etmeksizin sorunlu olarak nitelendirilmesi ne kadar yanlışsa bir gecikmeden bahsedilebilecek yaşa gelmiş çocuğa “Kardeşi de geç konuşmaya başlamıştı zaten”, “İlla ki bir vakit konuşacak” gibi bir yaklaşımda bulunmak o kadar yanlıştır.

Peki çocuğun dil gelişimine destek olmak için neler yapılabilir?

- Bebeğin dünyaya geldiği andan itibaren sözlü iletişim şeklinde olmasa bile çevresiyle etkileşim halinde olduğundan bahsetmiştik. Bu etkileşimin gerçekleşebilmesi için bebeğin jest ve mimiklerine yanıt vermek gerekir.

- Onun bebek diliyle ifade ettiklerini doğru kullanımıyla kendisine yansıtmak iyi olacaktır.

- Bebekle çocukça konuşmaktan kaçınmak ve bir yetişkinle konuşuyor gibi kelimeleri doğru şekilde telaffuz etmek önemlidir.

- Oyunlar oynayarak, hikaye ve masal okuyarak bol bol iletişim kurmaya özen gösterilmelidir. Ancak buna vaktim pek olmuyor diyen ebeveynler de kendi meşguliyetlerine çocuklarını dahil edebilir. Siz mutfakta yemek pişirirken çocuğunuza da yaptıklarınızı sözelleştirebilirsiniz; “Şimdi patatesleri soyuyorum. Domatesleri yıkıyorum” gibi.

- Çocuğa yaşına uygun sorular sorulmalıdır. Cevap vermesi için sabırlı olmak ve ona zaman tanımak gerekir.

Tüm bunları yaparken çocuğu konuşmaya zorlamaktan kaçınılmalıdır. Teşviklerinize rağmen çocuğunuzun dil gelişiminin yukarıdaki belirttiğimiz çerçevenin dışında kaldığını gözlemliyorsanız profesyonel bir destek almanız faydalı olacaktır.

Zeynep Tatarer’i sosyal medyadan da takip edebilirsiniz.

instagram.com/psikologzeyneptatarer

"Sitemizde köşe yazarı olarak yazı yazan tüm yazarlarımız yazdıkları yazı ve görüşlerden tamamıyla kendileri sorumludur. Köşe yazarlarının yazılarından dolayı İnternethaber Yayıncılık AŞ. (elmaelma.com) hiçbir şekilde yasal sorumluluk kabul etmemektedir."