Peki, tüm bireyler maliyet-ödül hesabı yapar mı ? Bireysel farklılıkları da göz önüne almak gerek tabii ki. Piliavin ve arkadaşları, modele olayı seyreden kişinin özelliklerini (yetkinliği, kişisel normları, duygu durumu ve dikkati gibi) ve yardım isteyen kişinin özelliklerini de acil duruma müdahaleye katkıda bulunan etmenler olarak eklemişlerdir. Bazı acil durumlarda kişi maliyet ve ödülleri düşünmeden dürtüsel olarak yardım etme davranışında bulunabilir. ”Biz” hissinin arttığı durumlarda kişi hiç düşünmeden müdahaleye yönelebilir. Aynı zamanda “biz” hissi kişi için yardım etmenin ödüllerini artırırken maliyetini de azaltır.

İç grup kimliği modeli: Sosyal kimlik kuramı, kişinin sosyal kimliğinin ve davranışlarının grubun değer ve normları tarafından şekillendirildiğini ileri sürer. Dolayısıyla grup ve normlar, kişiyi olumlu sosyal davranışa yöneltebilir. İç grup kimliği modeline gelecek olursak, bu model, insanların kendilerini diğer bireylerle ortak bir grubun üyesi olarak görmeleri durumunda diğer insanlara karşı düşmanlığın azalacağını ve olumlu sosyal davranışın artacağını öne sürmüştür. Yani biz ait olduğumuz grubun bireylerine yardım etmeye daha meyilliyiz. Diğer taraftan, yardımın yardım isteyen kişi iç gruptan olduğu için mi yoksa iç grubun normlarından dolayı mı gerçekleştiğini ayırt etmek önemlidir. Eğer ait olduğumuz grubun normlarında yardım etmek esas alınmışsa yardıma ihtiyacı olan kişinin iç gruptan mı dış gruptan mı olduğu konusu bir önem teşkil etmez ve yardım etme davranışı gerçekleştirilir. Bu kuram ışığında seyirci etkisinin önemi de vurgulanmıştır. Ayrıca seyirci etkisinin kişinin yanındakilerin kim olduğundan, kişi sayısından ve yardım davranışının türünden de etkilendiği belirtilmiştir. Sözün özü, tüm insanların değerli ve özel olduğunu kabul edersek, tabiri caizse tüm renkleri çıkarıp sadece insan olarak bakabilmeyi başarırsak, hangi değerlendirmeyi, hangi hesabı yaparsak yapalım bir yardım eli uzatmaktan eminim ki kaçınmayacağız. Kaynak: Prof. Dr. Çiğdem Kağıtçıbaşı- Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar Hazırlayan: Cumhuriyet Üniversitesi [n]teresan Şeyler temsilcisi Damla Nur Dolu