Tuvalete gitmek tam bir işkenceyse... Tıbbi terminolojideki adıyla ‘anal fissür’, halk arasında yaygın ismiyle makat çatlağı, makat bölgesinde en sık görülen ağrılı sorunların başında geliyor. “Anal fissür” sorunu yaşayan pek çok hastanın ortak derdi tuvalete gidememek. Bu hastalık ağrıdan şişmeye, kaşıntıdan kanamaya birçok soruna yol açıyor. Acı genellikle ‘cam batması’ veya ‘bıçak kesmesi” gibi tarif ediliyor. Hayatın herhangi bir döneminde hatta bebeklik yıllarında bile bu hastalıkla tanışılabilir. Kış aylarında artan kabızlık şikayetleriyle ve kadınlarda daha sık karşılaşılıyor. Anal fissür, kabızlık ve sert dışkılamaya bağlı ortaya çıkıyor. Bunun yanında ishal, sürekli dışkı yumuşatıcı kullanımı, Crohn hastalığı, hamilelik dönemindeki hormonal değişimler, makat yoluyla cinsel temas, lösemi ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi birçok neden de makat çatlağına yol açabilir.

Kısır döngü yaratıyor Kabızlığın tetiklediği makatta çatlak, ağrı ya da kanama gibi sorunlar sıklıkla kadınlarda görülüyor. Ağrı veya acı hissine bazen küçük kanamalar da eşlik edebilir. Çoğunlukla hastalar ağrı nedeniyle dışkılamadan kaçmaya çalışır. Geciktirme de sertleşme sorununun daha da artmasına yol açıyor. Sonuçta bu durum da yırtığın daha da derinleşmesine neden olur. Böylece hasta bir kısır döngü halinde bu yakınmaları yaşar ve şikayetleri giderek daha belirgin hal alır. Tedaviye anal fissürün bazı morfolojik özellikleri dikkate alınarak ve bazı basit basınç ölçümleri karşılaştırılarak karar verilir. Bazı hastalardaki anal fissür sorunu ‘buz dağının suyun üstünde görünen kısmı’ şeklinde ortaya çıkabilir. Bu nedenle altta yatma olasılığı olan kronik kabızlık, iltihabi bağırsak hastalıkları, kadınlarda rektosel (fıtık) gibi daha önemli hastalıklar açısından değerlendirilir. Ayrıca hastanın kalın bağırsağında bir sorun olup olmadığının tespitine yönelik inceleme yapılması gerekebilir.

Anal fissür tedavisi Anal fissürler akut (geçici) ve kronik olarak ikiye ayrılıyor. Akut olan durumda hasta sadece dışkılama sırasında acı hisseder. Tuvaletten çıktıktan sonra ağrı hissi kesildiğinden rahatlar. Az da olsa kanama oluşabilir. Bu şikâyetler, 2-4 hafta sürebilir. Akut fissürlerde hastalara genellikle kabızlığı önleyici ve söz konusu bölgeye yönelik pomadla tedavi öneriliyor. Kronik anal fissürlerde ise hasta tuvaletten çıktıktan sonra bile ortalama 1-4 saat arası aynı acıyı yaşamaya devam eder. Kanama oranı artabilir. Akut olarak başlayan bu durum, 6-8 haftadan sonra da sürerek kronik bir hale dönüşür. Bir ay süren medikal tedavi veya perianal sfinkterik kaslara USG eşliğinde botoks enjeksiyonu uygulanıyor. Bu yöntemlerle de yüzde 80 oranında başarı elde ediliyor. Söz konusu yöntemler yetersiz kalırsa sfinkterik kasların kısmen kesilmesini içeren cerrahi tedavi uygulanıyor.

Nasıl korunmak gerekir? Makat çatlağından korunmak için fazla ıkınmadan kaçınmak, baklagiller ve sebze gibi lifli yiyeceklerden tüketmek, günde 2 litreden fazla su içmek, bebeklerde alt bezini sık değiştirmek büyük önem taşıyor.