Kanser tedavisine bağlı yorgunluk!

Yorgunluk; kemoterapi, radyoterapi veya biyolojik ajanlarla yapılan kanser tedavisinin en sık rastlanan yan etkilerinden birisi olarak biliniyor. Kanser tedavisine bağlı yorgunluk, tedavi bitiminde azalabileceği gibi tedaviyi takip eden zamanlarda devam edebiliyor. Yapılan araştırmalar tedavi sırasındaki yorgunluğun dikkate alınması gerektiğini gösteriyor. 

Yorgunluk; kanserin yarattığı kansızlık, hormonal değişiklikler ve solunum sıkıntısı kaynaklı olabiliyor ve tedavisi sonlandırılmış olsa da ileri evre kanser hastalarında da görülebiliyor. Yapılan çeşitli araştırmalar, sağlıklı kişiler ile kanser tedavisi gören kişiler karşılaştırıldığında tedavisi başarı ile sonuçlanan hastaların diğer sağlıklı kişilere göre daha belirgin ve daha yoğun yorgunluk yaşadığını gösteriyor. Kanserle ilişkili kronik yorgunluk aynı zamanda psikososyal problem, kötü hayat kalitesi ve somatik şikayetlerden de etkileniyor. 

 Kanser tedavisine bağlı yorgunluğun sağlıklı insanların günlük hayatta hissettikleri yorgunluktan farklı olduğunu söyleyen Neolife Tıp Merkezi Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Duygu Derin “Kanserli hastalardaki yorgunluk şikayetini daha çok kişisel geri bildirimlerle alıyoruz. Yapılan klinik çalışmalarda bu şikayetler daha somut olarak,  biriken kas güçsüzlüğünün ölçümü, oksijen alımı, kan sitokin ve kortizol düzeyi testleri ile ölçümlenebiliyor ve bu veriler biriktiriliyor. Sağlıklı yorgunluk; uyku ve dinlenme ile rahatlamak olarak tanımlanırken, kanser tedavisine bağlı yorgunluk; uyku ve dinlenme ile tam olarak düzelmiyor ve vücut fonksiyonlarını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle de kanser tedavisine bağlı yorgunluk kronik yorgunluk olarak tanımlanıyor. Yorgunluğun kişinin ruhsal durumu, fiziksel fonksiyonu, iş performansı, toplum ilişkileri, bilişsel performansı üzerinde birçok olumsuz etkisi var. Kanser tedavisi ile ilişkili yorgunluk, tedavi takvimi ve şekline göre de değişiklik gösteriyor. 2 veya 3 haftada bir düzenli olarak kemoterapi alan hastalar tedaviyi takip eden günlerde yorgunluğu en üst düzeyde hissederken, sonraki tedaviye kadar daha az yorgunluk hissediyor. Ancak radyoterapi tedavisi gören hastalarda tedavi ilerledikçe yorgunluğun artığı gözlemlenir.” diyor.

Doç. Dr. Duygu Derin, kanser tedavisi nedeniyle yaşanan yorgunluğu gidermenin ipuçlarını şu şekilde sıralıyor:

Dinlenin ama çok fazla değil. Günü planlayın ve 30 dakika veya daha az olacak şekilde molalar verin.  Her gece 7-8 saat uyumayı ihmal etmeyin. Eğer uykunuzda sıkıntı yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza başvurun.

Mümkün olduğunca hareketli olun. Düzenli olarak orta seviyede; özelikle yürüyüş, egzersiz yapın. 

Günlük işlerinizi planlayın ve her gün nasıl hissettiğinizi yazdığınız bir günlük tutun. Doktor veya hemşireniz size yorgunluğunuzu 0-10 arası derecelendirmenizi, şeklini ve bu yorgunluğu neyin daha iyi veya kötü yaptığını sorduğunda günlük tutmanız, işinizi kolaylaştıracaktır.

Enerjinizi idareli kullanın. Önceliklerinizi belirleyin ve ona göre plan yapın. Aktivitelerinizi güne yayın ve mola vermeyi ihmal etmeyin. Yüksek ısıda ve uzun süre ayakta kalacak aktivitelerden uzak durun. Uzun süreli sıcak duş ve banyolardan kaçının. Sık kullandığınız eşyaları, kolay ulaşılabilir yerlere koyun.

Yardım alın. Sizi yorabilecek temizlik, yemek vb. işler için aile ve arkadaşlarınızdan yardım alın. Yapabileceğinizden fazlası için kendinizi zorlamayın.

Destek alın. Bir destek grubuna katılın. Duygularınızı başkalarıyla paylaşmak yorgunluğun ağırlığını azaltabilir. Destek grubuna ulaşmak için doktor veya hemşire veya konuyla ilgili kurum ve kişilere başvurabilirsiniz.

İyi beslenin, bol su ve meyve suyu için. Her gün en az 2,5 kase meyve ve sebze tüketmeye çalışın. Vücut sağlınız için yeterli protein ve kalori alın.

Doktorunuzu arayın. Eğer yataktan çıkamayacak kadar halsiz hissederseniz, dengenizi kaybeder veya düşerseniz, başınız dönerse, uyanma problemi yaşarsanız veya yorgunluk hissiniz artarsa doktorunuzu arayın.