Menopoz sürecini hızlandıran etkenler!

Overdeki yumurtalıkların tükenmesi sonucu oluşan doğal menopoza kadınların yaklaşık yüzde 88’i 45 yaş sonrasında giriyor. Ancak menopoz çeşitli nedenlerden dolayı 40 yaş altında da görülebiliyor ve bu durum “erken yumurtalık yetersizliği (erken menopoz)” olarak nitelendiriliyor.

Acıbadem Fulya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Görgen, yumurtalık yetersizliği sürecinin hızlanmasında çeşit hastalıkların yanı sıra sigara ve stresin de önemli bir rol oynadığına dikkat çekiyor.

Sigara ve stres süreci hızlandırıyor

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Görgen, kadınların özellikle sigara tüketimi ve stresli ortamlardan kaçınmaları gerektiği uyarısında bulunarak bunun nedenlerini şöyle anlatıyor:

“Çünkü sigara içilmesi tıbbi anlamda erken yumurtalık yetersizliğine yol açmasa da, yumurtalıklardaki yumurta rezervini azaltarakmenopoz sürecini hızlandırıyor. Sigara içilmesi benzer şekilde çocuk isteyen kadınlarda yumurtalık sayı ve kalitesini azalttığı için tedavi başarılarını olumsuz etkiliyor. Sigara içen kadınların menopoza, sigara içmeyen kadınlara göre 1,5 - 2 yıl daha erken girdiği saptanmış. Yapılan çalışmalarda günde 15 sigaradan fazla tüketilmesinin menopoza girme sürecini etkilediği bulunmuş. Benzer şekilde stres de tek başına bir etken olmasa da, erken menopoza girmede yardımcı bir faktör olarak önemli bir rol oynuyor.“

En önemli belirtisi adet düzensizlikleri!

Over fonksiyonlarının durması, yani hormon üretiminin olmaması, erken veya doğal menopozda vücutta önemli değişiklikler oluşturuyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Görgen bunların başında da hormonal değişikliklerin geldiğine dikkat çekerek: "Menopozun ilk belirtisi ise ´adet düzensizlikleri´. Düzgün adet görme ve üreme fonksiyonunu oluşturan sistemdeki bozukluklar nedeniyle yumurtalık fonksiyonu azalıyor. Bunun sonucunda kadın için önemli bir hormon olan östrojenler düşüyor, gonadotropinlerde (FSH) artışı ortaya çıkıyor. Dolayısıyla bir süredir devam eden adet görememe ya da adet düzensizliğinde erken menopoz akla getirilmeli ve mutlaka bir hekime başvurmalı.” diyor.

Erken menopozun 5 nedeni

Acıbadem Fulya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Görgen, erken menopozun nedenleri hakkında şu bilgileri veriyor:

1. Aile öyküsü: Menopoza girme yaşını belirleyen en temel etkenlerden biri, kadının annesinin menopoza girme yaşıdır. Ayrıca yakın aile bireylerinden birinde erken menopoza girme öyküsü de erken menopoz olasılığını belirgin şekilde artırıyor.

2. Otoimmun hastalıklar: Yumurtalıkların erken tükenmesi ve menopoz gelişmesinin en sık görülen nedeni “otoimmun hastalıklar” adı altında toplanan bir dizi hastalıktır. Otoimmun hastalık bireyin bağışıklık sisteminin henüz bilinmeyen nedenlerle kendi organlarını yabancı doku gibi algılaması ve bu organlara saldırarak onları tahrip etme çabası olarak tarif edilebilir. Eğer yabancı olarak algılanan doku yumurtalıklar ise bu otoimmun hastalık türü erken menopoz ortaya çıkmasına neden oluyor. Primer over yetersizliği olan hastaların yüzde10-20’sinde Adison, myastenia gravis veya hipotiroidi gibi otoimmün bir hastalık görülüyor.

3. Ameliyatla yumurtalıkların alınması: Herhangi bir gereklilik sonucu genç kadının her iki yumurtalığı birden çıkarıldığında erken menopoz görülüyor. Bunun yanında diğer jinekolojik operasyonlarda da ender olarak yumurtalıklar zarar gördüğünde erken menopoz ortaya çıkabiliyor.

4. Kanser tedavileri: Kanser tedavisi için radyoterapi (ışın tedavisi) veya kemoterapi (ilaç tedavisi) alan kadınlarda yumurtalıklar hasar görebiliyor ve bunun sonucunda menopoz gelişebiliyor.

5. Kromozom bozuklukları: Frajil X Sendromu veya Turner Sendromu gibi ender görülen kromozom bozukluklarında yumurtalıklarda yumurta hücre sayısı erken yaşta tükeniyor.

Hormon desteği ve yaşam alışkanlıklarının düzenlemesiyle sorunlar ortadan kalkıyor

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Hüsnü Görgen, menopoz sürecinde dikkat edilmesi gereken noktaları ise şöyle sıralıyor:

• Hastanın bilgilendirilmesi çok önemli. Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda bu durum çok daha önem taşıyor. Yumurtalık yetersizliğine bağlı olarak yumurtlama olmayacağı için hamile kalmaları zor oluyor. Ancak yine de hastalar yüzde 5-10 oranında kendiliğinden hamile kalabiliyor.
 
• Özel bir durum söz konusu değilse, menopoz yaşı olan 50 yaşına kadar HRT (Hormon Replasman Tedavisi) uygulanıyor. Erken yumurtalık yetersizliği menopozdan farklı bir durum. Bu hastaların mutlaka hormon kullanmaları gerekiyor.
 
• Osteoporoz ve koroner kalp hastalığı için koruyucu yaşam tarzı değişiklikleri öneriliyor. Daha fazla kilo almamak veya kilo fazlalığı varsa azaltmak için yağlı ve şekerli yiyeceklerin tüketiminin azaltıldığı, meyve ile sebze alımının arttığı, işlenmemiş tahıl ağırlıklı dengeli bir beslenme programından oluşan diyet değişikliği yapılıyor.
 
• Alkolün azaltılması, sigaranın bırakılması, haftada 150 dakika egzersiz yapılması, yeterli kalsiyum ve D vitamini alınması tavsiye ediliyor.
 
• Genç yaşta menopoza girmiş olmanın getirdiği en önemli dezavantajlardan biri ise kemik erimesinin hızlanması. Bu konuda da gerekli önlemler alınıyor ve yeterli miktarda kalsiyum alınması gibi kemikleri koruyucu tedaviye geçiliyor.