Yoksa yaşlanmak tarih mi oluyor?

Telomer; kromozomların ucunda yer alan, herhangi bir genetik bilgi taşımayan, hücre bölünmesi sırasında kromozomların aşınmasını önleyen bir bölüm. Her hücre bölünmesinde telomerlerden bir parça eksilir ve hücre yaşlandıkça telomerler kısalır. Telomerler çok kısalınca hücre bölünmesi durur, yani hücre ölür.

Biyolojik ve kronolojik yaş

Telomer testinde telomer boyu PCR yöntemiyle ölçülür. Telomer boyunun uzun çıkması kişinin biyolojik yaşının kronolojik yaşından daha uzun olduğunu, diğer bir deyişle kişinin yaşlanma hızının az olduğunu gösterir. Telomer boyunun zaman içindeki değişimi ölçülerek kişinin yaşıtlarına oranla daha mı hızlı, yoksa daha yavaş mı yaşlandığı hesaplanabilir. Telomer boyu kısalmasını önleyen tedavilerle yaşlanma yavaşlatılabilir.

İnflamasyona sebep olan veya oksidatif stresi artıran diyetler, telomer boyunun hızlı kısalmasına yol açar. Karbonhidratlar, şekerli maddeler, fast food tarzı yiyecekler, işlem görmüş ve saflaştırılmış gıdalar, asitli içecekler, yapay tatlandırıcılar, trans ve doymuş yağlar telomer boyunun kısalmasına neden olur. Bunu önlemek için anti-oksidan olarak bilinen taze meyvelerden ve pişmemiş veya az pişmiş sebzelerden karışık olarak her gün 10 porsiyon tüketmek gerekiyor.

Ayrıca lifli gıdalar, tekli doymamış yağlar, Omega-3 yağ asitleri, yağlı ve soğuk su balıkları, bitkisel kaynaklı proteinler almak da telomer boyunun kısalmasını önleyen etkenlerden. Günlük toplam kalori alımını sınırlamak, düzenli egzersiz yapmak, her gün en az 7-8 saat uyumak, stresten uzak durmak ve mümkünse haftada dört gün akşamları 12 saat aç kalmak telomer boyu kısalmasını önleyen diğer faktörler.

Kilosu fazla olanların ideal vücut kitle indeksine inmeleri de önemli. Bel çevresi ve karın içi yağ oranının azaltılması daha da gerekiyor. Sigara ve tütün de kullanmamakta fayda var.

Telomer boyu ölçümü kısa çıkarsa

Bu kişiler, doktorlarının ve diyetisyenlerinin yardımıyla doğru beslenme, yaşam tarzı ve zihin yapısına kavuştuklarında, telomer boylarında meydana gelen değişikliği hemen görecekler. Telomer boyu ölçümü kişilere uzatılmış bir ayna. Doğru ve sağlıklı yaşam kurallarına daha önce önem vermeyen kişiler teomer boylarını ölçtürerek neyi doğru ya da yanlış yaptıklarını anlayabilir.
Beslenme düzeni bozuk olanlarda oksidatif stresi azaltmak için anti-oksidan takviyesi yapmak gerekebilir. Oksidatif stresin azaltılması, vücudun savunma mekanizmasını güçlendirecek, inflamasyonu ve damarsal yaşlanmayı azaltacaktır. Anti-oksidan takviyesi verirken hedefe yönelik hareket etmek çok önemli. Anti-oksidanlar birbirlerinin etkisini ve dengesini azaltmayacak şekilde, kişinin ihtiyaçlarına göre verilmeli. Aksi takdirde oksidasyon azalacağına artırılmış olur.

Hücresel düzeyde anti-oksidan kapasitesini artırmak, telomer boyunu korumak için elzem. Dozu ayarlı ve kaliteli multivitaminler de telomer boyunu korumada rol oynar. Çalışmalar, yeterli C, D ve Evitamini, Omega-3 yağ asitleri, resveratrol alımıyla telomer boyunun uzunluğu arasında doğru orantı olduğunu gösteriyor.

Kanda homosistein düzeyinin yüksek olması da telomer boyu kısalığıyla ilişkilendiriliyor. Homosistein düzeyinin yükselmesini önlemek için B vitaminleri ve özellikle folik asidi yeterli miktarda almak gerekiyor. Kalp-damar ve şeker hastalığı, insülin direnci, yaşlılığa bağlı hafıza kaybıyla telomer boyu arasında var olan ilişki de biliniyor.”

Dr. Hasan İnsel