İdrar yolu enfeksiyonu nedir nasıl önlenir?

İdrar yolu iltihabı; sık idrara çıkma, şiddetli ağrı ve bazen de idrarda kanamaya yol açarak kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Hastalık tedavi edilmediğinde ciddi böbrek enfeksiyonlarına yol açabiliyor. Erkeklere oranla 8 kat daha fazla görülen rahatsızlık kadınların yaklaşık %50’si hayatında en az bir kez idrar yolu enfeksiyonu geçiriyor. Memorial Antalya Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Op. Dr. Egemen İşgören, idrar yolu enfeksiyonları ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

İdrar yolunun herhangi bir bölümünü etkileyen enfeksiyonlara idrar yolu enfeksiyonu adı verilir. Alt idrar yolunu etkilediğinde “sistit” adı verilen mesane enfeksiyonu ve üst idrar yolunu etkilediğinde ise “piyelonefrit” adı verilen böbrek enfeksiyonu ortaya çıkar. Sistit genellikle idrar yaparken ağrı, yanma, sık idrara gitme ve ani sıkışma ile idrara gitme ihtiyacı, idrarda kanama, bulanık ve kötü kokulu idrar, kasıklarda ağrı ve genital bölgede baskı hissi gibi şikayetlere neden olurken; piyelonefrit ise bu şikayetlere ek olarak yüksek ateş ve yan ağrısı gibi şikayetlere neden olur.

Kadınlarda anatomik olarak idrar kanalı kısadır ve vajinal ve anal bölgeye yakındır. Bu nedenle mikroorganizmalar idrar yollarına kolaylıkla ulaşıp enfeksiyona neden olabilir. Genç, cinsel olarak aktif kadınlarda, sistit riski artmakla birlikte, enfeksiyon gelişme riski cinsel ilişki sıklığına bağlıdır. Menopoz ile birlikte düşen östrojen seviyesinin neden olduğu vajinal flora kaybına bağlı olarak idrar yolu enfeksiyonu riski artar.

İlk idrar yolu enfeksiyonunun 15 yaşın altında geçirilmesi ve annede tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu öyküsü olması riski arttıran nedenler arasındadır. Aynı şekilde havuz, deniz, sauna gibi ıslak ortamlar ve vajinal akıntı gibi durumlar da riski artırır. İdrar yolu enfeksiyonu şikayetlerinin yaklaşık %80'i antibiyotik tedavisine yanıt verir. Sıvı alımının artırılması çok önemlidir. Bol sıvı alımı ile birlikte artan idrar miktarı mikroorganizmaların temizlenmesine yardımcı olur.

İdrar yaparken zorlanma, idrarın kanlı gelmesi, karın ve bel ağrısı, akıntı, idrar tutamama, ateşlenme, halsizlik gibi şikayetlerin varlığında mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. Uzun süreli ve uygun olmayan ilaçların kullanılması tedavi etkinliğini azaltır. Yapılan en önemli hata doktor önerisi olmadan kontrolsüz olarak antibiyotik kullanılmasıdır. Dolayısıyla, doktorun verdiği uygun ilaç tedavisinin dışına çıkılmamalıdır. Son altı ayda ikiden fazla, son bir yılda üçten fazla idrar yolu enfeksiyonu görülmesi tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu anlamına gelir. Bu durum kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilemekle birlikte başka sağlık sorunlarının da habercisi olabilir. Daha detaylı inceleme yöntemlerine başvurulması ve idrar yolarında taş, genişleme, anatomik bozukluk, tümör gibi hastalıkların araştırılması gerekir. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında uzun süreli tedaviler gerekebilir.

Basit idrar yolu enfeksiyonlarında üç günlük antibiyotik tedavisi yeterli olurken, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında altı ay süreyle her gün ya da haftada üç defa düşük doz önleyici antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Şikayetlerin cinsel ilişki sonrası ortaya çıkması durumunda ilişki sonrası tek doz tedavi kullanılarak enfeksiyon gelişmesi önlenebilir. Yaban mersini, probiyotikler ve C vitamini kullanımı tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarını önlemektedir. Yapılan araştırmalarda yaban mersini, probiyotik ve C vitaminin birlikte kullanılmasının tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarını azalttığı tespit edilmiştir.

İDRAR YOLU ENFEKSİYONUNU ÖNLEMEK İÇİN...

 Tuvalet sonrası temizliğin arkadan öne doğru değil önden arkaya doğru yapın. Bu sayede vajinal ve anal bölgedeki mikroorganizmaların idrar yoluna taşınması önlenir.

Bol miktarda su için ve idrarınızı bekletmeyin. Bol su içilmesi ve idrar ihtiyacı hissedildiğinde bekletilmeden idrara gidilmesi mesanenin mekanik temizliğine katkıda bulunur.

Kabızlığa dikkat edin. Kabızlık idrar akışını olumsuz etkiler ve tam boşaltılamayan ve biriken idrarda enfeksiyon gelişme riski artar.

Cinsel ilişkiden önce ve sonra idrarınızı yapın.

Eğer gerekiyor ise cinsel ilişki esnasında su bazlı kayganlaştırıcılar kullanın.

Sperm öldürücü özelliği olan kremleri kullanmayın.

Hijyenik pedleri sık değiştirin.

Genital bölge temizliği için sabun kullanmayın. Sabun genital bölgenin doğal florasını bozarak enfeksiyon gelişme riskini arttırır.

Pamuklu iç çamaşırlarını tercih edin.

Vajinal enfeksiyon var ise tedavi olun. Tedavi edilmemiş vajinal enfeksiyonlar ve akıntılar da tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının önemli sebepleri arasındadır.