Bebeklerde burun tıkanıklığı

- Bebekler sümkürebilir mi?

Sümkürme, solunum kaslarının koordinasyonunu gerektiren, insanlara özgü, öğrenilen bir harekettir. Yenidoğanlar ve bebeklerin yaptıkları hareketlerin çoğu ise reflekslerden ibarettir. Bu yüzden 3 yaş öncesinde sümkürme pek olası bir davranış şekli değildir. Ancak biliyoruz ki, çocuklar davranışlarının çoğunu ebeveynlerini veya diğer insanları taklit ederek öğrenirler. Bu yüzden çocuğun sümkürme yetisini kazanması birazda çevresel faktörlere bağlıdır diyebiliriz.

- Bebeklerin burunlarından nefes alması neden önemli?

Bebeklerin burun kanalları erişkinler ve büyük çocuklara göre daha dardır. Özellikle yeni doğan bebekler burundan solunum yapmak zorundadır. Özellikle emmenin devamlılığı açısından, meme ağızdayken bebeğin nefes alış verişini burundan sağlaması gerekir. Burun tıkanınca öncelikle emmenin bozulması bu yüzdendir.

Erişkinlerin büyük bir kısmı burun tıkalı olsa dahi ağızdan kolaylıkla nefes alarak akciğerlerine yeterli oksijen gönderebilirler. Hal bu ki bebeklerin nefes almaktan çok emme amaçlı şekillenmiş ağız yapıları solunumu tam anlamıyla sağlayamaz. Bu da ister istemez bebekte uyku sorunları, huzursuzluk gibi sorunlara yol açacaktır.

- Bebeklerin günlük burun temizliği nasıl yapılmalı? Hangi ürünler tercih edilmeli?

Sağlıklı bir bebekte rutin temizlik ihtiyacı yoktur. Banyo sırasında burun içerisine giren su burun içindeki birikintilerin yumuşayarak atılmasını sağlar. Banyo sonrası bu kirler yumuşak bir kağıt mendil, tülbent veya burun aspiratörleri yardımıyla alınabilir.

Kış aylarında yanmaya başlayan kaloriferler veya yazın klima kullanımı ortam neminin azalmasına ve böylece bebeğin fizyolojik burun salgılarının burun içinde kuruyarak tıkanıklık gelişimine sebep olabilir. Bu tip tıkanıklıklarda ortam neminin düzenlenmesi koruyucu olabilir.

Yaşadığımız ortamın ideal nem oranı % 30 ile %50 arası olmalıdır. Nem oranını yükseltmek için soğuk veya sıcak buhar makinelerinin sürekli kullanımı önerilmez; bakteri, küf, akar gibi zararlı organizmaların ortamda aşırı gelişimine sebep olabilir. Ayrıca kışın oda sıcaklığının 24 dereceyi geçmemesine dikkat etmek gerekir, zira daha yüksek sıcaklıklarda nem oranı daha da düşerek kurumayı arttırabilir.

Burun temizliği sadece kuruma için yapılacak ise, en ideali “ringer-laktat” içeren burun damlaları kullanımıdır. Daha yaygın kullanılan tuz içerikli solusyonlar erken dönemde rahatlatıcı olsalar dahi uzun dönemde tuzun mukozayı kurutucu etkisi nedeniyle kurumayı daha da arttırabilirler. Ama eğer tıkanıklık daha ön plandaysa, izotonik veya tuz oranı daha yüksek okyanus suyu benzeri malzemeler kullanılabilir. Burun içi temizlikte asla kullanılmaması gereken madde ise tatlı sudur. Tatlı su eğer burun içine doğrudan sıkılırsa yoğun bir ağrıya neden olabilir, ayrıca burun tıkanıklığını daha da arttırabilir.

Bebeklerde burun içinin temizliğinde bir diğer çok etkili metod burun aspiratörleridir. Bunların 2 tipi mevcuttur. Pompa şeklinde manuel olarak burun içini aspire eden aletler çok etkili bir temizlik yapmayabilirler. Daha efektif olan diğer tipinde ise aspiratörün bir ucu bebeğin burnuna yerleştirilir, diğer uçta temizlik yapan kişinin ağzındadır ve nefesle bebeğin burun salgıları çekilir. Her iki alette de bebeğin burun deliklerine zarar vermemeye dikkat edilmelidir, bebeklerin burun içi mukozaları çok hassas olduğu için zorlu temizlikler sonrası ufak kanamalar olabilir.

- Burnu tıkalı bebekler ne gibi risklerle karşı karşıyadır?

Burnu tıkalı bebekler öncelikle iyi beslenemezler. Ayrıca rahat uyku uyuyamadıkları için sık uyanırlar ve derin uykuya geçemedikleri için dinlenemezler, buna bağlı daha da huzursuzlaşırlar, iştahları daha da kesilir.

Çok ileri dereceli burun tıkanıklıklarında uyku sırasında apne, yani solunum kesilmeleri bile olabilir.

Ayrıca burun vücudun klima sistemidir. Havayı ısıtır, filtre eder ve nemlendirir. Ağızdan nefes almak, soğuk, kirli ve kuru havanın ciğerlere gitmesine sebep olur. Burnu tıkalı bebekler ve çocuklarda boğaz ve alt solunum yolu enfeksiyonlarının daha sık görülmesi bu yüzdendir.

- Burun tıkanıklığı hastalık belirtisi midir? Yoksa hastalıktan dolayı mı oluşur?

Sağlıklı bir bebeğin burnu ortamın nem oranının azalmasına bağlı burun içinin kuruması sonrası tıkanabilir. Yani her burun tıkanıklığı hastalık anlamına gelmez.

- Bebek hastalandığında burun tıkanıklığı nasıl önlenir?

Öncelikle serum fizyolojik veya tuz oranı daha yüksek okyanus suyu benzeri maddelerle özellikle her beslenme ve uyku öncesi burun lavajı yapılmalıdır. Bu uygulamaların sıklığı hastalığın şiddetine göre değişebilir.

Eğer yoğun akıntı varsa burun aspiratörleri lavaj sonrası burun içindeki salgıları boşaltmada faydalı olabilirler.

Dekonjestan içeren şuruplar mümkün olduğunca 2 yaş altında kullanılmamalıdır. Burun damlası şeklindeki dekonjestanlar ise ancak 6 aydan büyük çocuklarda serum fizyolojik ile seyreltilerek kullanılabilirler.